Menu Zamknij

Jaskinia Koziarnia

Jaskinia Koziarnia jest ważnym stanowiskiem archeologicznym. W Dolinie Sąspowskiej archeolodzy odkryli dotychczas kilkanaście stanowisk archeologicznych. Niektóre z nich to miejsca krótkotrwałych obozowisk (Jaskinia Ciasna), inne, jak Schronisko Bramka, czy Tunel Wielki, to miejsca grzebania zmarłych. Jeszcze inne to pracownie produkcji narzędzi krzemiennych (Schronisko Wylotne).

Pocztówka- Hotel Polska Szwajcaria (dziś Willa Koziarnia) w latach 20.-30. XX wieku. Willę zbudowano na skale, na przeciw jaskini Koziarni. Widok od strony jaskini Koziarni. Na pocztówce widoczny most nad Wąwozem Kozarnia prowadzący z jaskini do budynku.

Jaskinia Koziarnia odwiedzana była przez ludzi w pradziejach wielokrotnie. Najstarsze ślady obecności w tej jaskini człowieka sięgają kilkudziesięciu tysięcy lat i należą do Neandertalczyka. Później jaskinię tę odwiedzali łowcy-zbieracze z okresu górnego paleolitu, a jeszcze później neolityczni rolnicy i hodowcy. Jaskinia wykorzystywana była także w okresie wczesnego średniowiecza o czym świadczą pozostałości naczyń glinianych z tego okresu. W XIX wieku w jaskini wydobywano guano nietoperzy, które stanowiło w tamtych czasach wartościowy nawóz. Wtedy też znaczna część warstw archeologicznych i zabytków uległa zniszczeniu. Ówczesnemu archeologowi Ferdinandowi Römerowi udało się zbadać pod koniec XIX wieku niszczone stanowisko i opublikować znalezione podczas badań zabytki. Wśród nich było krzemienne ostrze liściowate, które jest śladem bytności w tej jaskini ostatnich Neandertalczyków reprezentujących tzw. kulturę jerzmanowicką, znaną głównie za sprawą położonej w Jerzmanowicach- Jaskini Nietoperzowej. Przed I wojną światową w jaskini stworzono salę taneczną na potrzeby pensjonatu, stojącego po drugiej stronie wąwozu. Wykonane wówczas prace ziemne całkowicie zniszczyły warstwy archeologiczne zachowane w komorze blisko wejścia.

Jaskinia Koziarnia obecnie. Wejście zabezpieczone kratą. Fot. M.Bogacki

Systematyczne badania archeologiczne prowadzone na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku przez Waldemara Chmielewskiego, odsłoniły ogrom zniszczeń jaskini. Badaczowi udało się odnaleźć niezniszczone warstwy, jedynie w głębszych częściach jaskini.

Niestety w pradziejach, ze względu na dostęp światła i lepszą cyrkulacje powietrza wokół palenisk, osadnictwo koncentrowało się zwykle blisko wejścia do jaskini. Ślady te zostały na przestrzeni XIX i początku XX wieku bezpowrotnie zniszczone.

Jaskinie w pradziejach były zamieszkiwane nie tylko przez ludzi lecz także przez zwierzęta. Lokatorami jaskini Koziarni w Plejstocenie (okresie zlodowaceń) były przede wszystkim niedźwiedzie jaskiniowe, ale odkryto również ślady pobytu w niej innych drapieżników – hien i lwów jaskiniowych. Wśród kości zwierząt odnaleźć można również tury, konie czy renifery, które mogą być pozostałością po uczcie zarówno Neandertalczyka, jak i hieny, czy lwa jaskiniowego.

Wraz z końcem Plejstocenu, ociepleniem klimatu i zmianą szaty roślinnej w okolicy jaskini pojawiły się nowe gatunki zwierząt, takie jak jeleń, dzik, kozica czy sarna. Ich kości występują w młodszych warstwach jaskini, a w najmłodszych nawarstwieniach dołączają do nich również szczątki zwierząt udomowionych np. świni.

W 2017 roku zespół badaczy złożony z archeologów, geologów, paleobotaników, paleogenetyków i paleontologów pod kierownictwem Małgorzaty Kot rozpoczął ponowne badania wykopaliskowe w jaskini Koziarnia.  Celem projektu jest ustalenie dokładnie wieku poszczególnych stanowisk geologicznych, a dzięki temu ustalenia historii użytkowania tego stanowiska na przestrzeni ostatnich 100 tysięcy lat. Ważnym aspektem jest także rekonstrukcja zmieniającego się na przestrzeni tego okresu klimatu, a co za tym idzie ekosystemu okolic jaskini.

Wnętrze jaskini Koziarnia fot. M.Bogacki